Η πρώτη μου επαφή με τον κόσμο των χορτοφάγων ήταν στην Κύπρο, όπου το πανεπιστήμιό μου διοργάνωνε ένα τραπέζι στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς με αποκλειστικά χορτοφαγικά πιάτα. Αυτές οι γαστρονομικές συναντήσεις ήταν αρκετά συνηθισμένες εκεί, ώστε οι φοιτητές να γνωριστούν μεταξύ τους και να συζητήσουν το κοινό τους ενδιαφέρον που τους έφερε στη συγκεκριμένη διοργάνωση. Εγώ φυσικά, ως λάτρης οποιουδήποτε φαγητού, δεν έχασα καμία από τις συγκεκριμένες συναντήσεις και συνεπώς γεύτηκα φαγητό από το Μεξικό, την Άπω Ανατολή, τις (ως επί το πλείστον αραβικές) χώρες της Μέσης Ανατολής, μέχρι και απο χώρες της Αφρικής.
Το φαγητό για χορτοφάγους όμως ήταν από τα πιο ενδιαφέροντα, διότι πίσω από αυτό υπάρχει γενικότερα μια ιδεολογία και ένας τρόπος ζωής.
Γνώρισα πολλά άτομα εκείνη τη μέρα, ενώ με μερικά κρατάμε ακόμα επαφές. Ναι, σίγουρα συνάντησα και αυτούς που μου είπαν “είμαι βετζετέριαν/βίγκαν” από το πρώτο κιόλας λεπτό γνωριμίας, ενώ είδα και άλλους που εξέφρασαν αποστροφή όταν εγώ τους απάντησα πως δεν είμαι χορτοφάγος. Προσωπικά, δεν θα διάλεγα αυτόν τον δρόμο παρ’ όλο που δεν είμαι μεγάλη φαν του κρέατος και τρώω σπάνια. Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα για μένα αν σκεφτώ τους vegan, που δεν τρώνε σοκολάτα (γάλακτος), γιαούρτι, μέλι, τυρί, αυγά – κοινώς, τρόφιμα που ανήκουν στη λίστα με τα αγαπημένα μου!
Επιπλέον, το χαμηλό μου σίδηρο δεν μου επιτρέπει να αποκλείσω το κόκκινο κρέας και το συκώτι από τη διατροφή μου. Φυσικά, δεν μπορώ να παραβλέψω ότι μεγάλωσα σε μια χώρα που έχει εξαιρετικά πιάτα με κρέας, αν και βλέπω πολλές φορές ότι το παρακάνουμε! Ο κυριότερος λόγος όμως είναι ότι δεν μου αρέσει να βάζω περιορισμούς στον εαυτό μου. Ξέρω πως αν σκεφτώ ότι κάτι “απαγορεύεται” αυτόματα θα το επιθυμήσω περισσότερο, κάτι που συμβαίνει σε πολλούς, είναι η αλήθεια.
Το ότι δεν είμαι χορτοφάγος δε σημαίνει αυτόματα ότι συμφωνώ με τον μαζικό βασανισμό και την εκμετάλλευση των ζώων.
Έχω ακούσει αυτή την κατηγορία από πολλούς… σκληροπυρηνικούς χορτοφάγους. Όμως δε φταίει η χορτοφαγία για αυτό. Οποιοσδήποτε άνθρωπος δεν μπορεί να δεχτεί το διαφορετικό και σε περίπτωση φανατισμού θα κατακρίνει τον άλλον. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος έχει εξελιχθεί ως παμφάγο ον και για να διατηρήσει την καλή του υγεία, θα πρέπει να τρώει μια μίνιμουμ ποσότητα κρέατος και ζωικών προϊόντων για την πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών. Χωρίς φυσικά να το παρακάνει, και γνωρίζοντας πως οι μερίδες φρούτων, λαχανικών και οσπρίων που πρέπει να καταναλώνει είναι πολύ μεγαλύτερες από του κρέατος.
Η υπεράσπιση των ζώων θεωρώ ότι πετυχαίνεται πολύ πιο αποτελεσματικά με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, μπορείς να μην αγοράζεις κρέας και ζωικά προϊόντα από μεγάλες εταιρείες, καθώς είναι πολύ πιο πιθανό να χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα για να αυξήσουν την παραγωγή, και αντ’ αυτού να προτιμήσεις την τοπική παραγωγή που είναι περιορισμένης εμβέλειας. Ίσως για εμένα, που μένω στην Κρήτη, να είναι πιο εύκολο διότι εδώ προτιμάμε πολύ συχνά τα ντόπια προϊόντα. Μπορείς να αγοράζεις ρούχα που δεν περιλαμβάνουν αληθινό δέρμα ή γούνα, μιας και τα συνθετικά κάνουν εξίσου καλή δουλειά, ενώ μπορείς να προμηθεύεσαι vegan καλλυντικά από cruelty-free εταιρείες που δεν χρησιμοποιούν ζώα για τα πειράματά τους, όπως η NYX (δες περισσότερα εδώ).
Όμως παρ’ όλο που δεν επιθυμώ να γίνω χορτοφάγος και έχω ανάλογα επιχειρήματα, δεν διαφωνώ με την επιλογή κάποιου να το κάνει, διότι η απόφασή μου είναι καθαρά προσωπική.
Καταλαβαίνω απόλυτα τον τρόπο σκέψης κάποιου που ξεφεύγει από το πλαίσιο της κουλτούρας μας και δεν θέλει να τρώει κανένα ζωάκι (άλλωστε γιατί τρώμε την αγελάδα και το γουρούνι, και όχι τη γάτα ή το σκύλο;) για ιδεολογικούς λόγους και διότι έτσι πιστεύει ότι συμβάλλει στην καλύτερη μεταχείριση των ζώων. Υπάρχουν οι άνθρωποι που πραγματικά θέλουν καλύτερες συνθήκες για τα ζώα, υπάρχουν όμως και άλλοι που επιλέγουν τη χορτοφαγία για διαιτητικούς λόγους ή γιατί θέλουν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Λίγο παράδοξο αυτό το τελευταίο, διότι η χορτοφαγία τείνει να γίνει λίγο μόδα.
Ας πάρουμε όμως σαν δεδομένο ότι κάποιος είναι χορτοφάγος από αληθινό ενδιαφέρον για τα ζώα, ενώ παράλληλα ακολουθεί και αυτόν τον τρόπο ζωής γενικά π.χ. στα ρούχα και στα καλλυντικά, όπως προείπαμε. Από τις συζητήσεις μου με χορτοφάγους, έμαθα πως η διατροφή που ακολουθούν δεν είναι απαραίτητα βαρετή. Ναι, υπάρχουν κάποιες δυσκολίες διότι δεν μπορείς να βρεις πάντα ακριβώς τα προϊόντα που θέλεις, ενώ και οι ανάλογες επιλογές στα εστιατόρια είναι από περιορισμένες έως ανύπαρκτες. Και όμως, στο εξωτερικό θα εκπλαγείτε με το πόσο εύκολο είναι να βρείτε ανάλογα μέρη για φαγητό και ψώνια.
Όποιος θέλει να κρατήσει αυτόν τον τρόπο ζωής δεν βαδίζει στα τυφλά. Ξέρει πολύ καλά τι θα στερηθεί και ψάχνει τρόπους να το αναπληρώσει.
Ενώ γενικά μπορούμε να είμαστε εντάξει χωρίς κρέας, δεν ξέρω κατά πόσο αυτό είναι δυνατόν χωρίς π.χ. γαλακτοκομικά προϊόντα, μέλι και αυγά. Υποθέτω υπάρχουν αρκετές κατευθυντήριες γραμμές ώστε οι χορτοφάγοι, ακόμα και οι vegan, να μην παρουσιάσουν έλλειψη κάποιας βιταμίνης. Στην ανάγκη, μπορούν να πάρουν και κάποιο συμπλήρωμα. Επίσης, χρειάζεται να ψαχτούν και να μάθουν για διάφορα χορτοφαγικά τρόφιμα που μέχρι πρότινος δεν ήξεραν την ύπαρξή τους.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συνηθίσει να τρώμε συγκεκριμένα τρόφιμα και δεν αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει κάτι πέρα από αυτά. Αν νομίζετε ότι ο χορτοφάγος απλά τρώει όσπρια, φρούτα, σαλάτες και χόρτα, είστε γελασμένοι. Γνώρισα αρκετούς χορτοφάγους που είχαν όρεξη να εξελίξουν τη διατροφή τους, και χάρη σε εκείνους δοκίμασα νοστιμότατες συνταγές με vegan τρόφιμα όπως πατάτες, μανιτάρια, και άλλα πιο ασυνήθιστα όπως χούμους, φαλάφελ, σόγια κ.λπ. Η μαγειρική δεν έχει όρια και με αρκετή φαντασία μπορείς να φτιάξεις τα πάντα.
Εν κατακλείδι, θεωρώ ότι είναι καλό να τρώμε το κρέας και τα ζωικά προϊόντα που μας είναι απαραίτητα, αλλά και να εισάγουμε περισσότερες χορτοφαγικές επιλογές στη ζωή μας.
Το πιο σπαστικό χαρακτηριστικό ορισμένων χορτοφάγων είναι η επίδειξη που κάνουν στον τρόπο ζωής τους και η προσπάθεια να αλλάξουν τη δική σου γνώμη. Αν το καλοσκεφτούμε όμως, μήπως είναι και μια μορφή αντίδρασης προς το υπόλοιπο κομμάτι της κοινωνίας που τους βλέπει σαν… εξωγήινους; Μήπως απλά θέλουν να δείξουν το πάθος τους για τον τρόπο ζωής τους; Αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε αυτές τις μίνι διαμάχες και σεβαστούμε ο ένας την άποψη του άλλου, εμείς οι “παμφάγοι” θα δούμε ότι στην πραγματικότητα οι χορτοφαγικές επιλογές μπορούν κάλλιστα να γίνουν πολύ καλές ιδέες!
Εάν δεν το θέλετε, μην αποκλείσετε το κρέας από τη ζωή σας, αλλά κρατήστε το στη σωστή ποσότητα χωρίς υπερβολές. Αντίθετα, πειραματιστείτε με όσες περισσότερες χορτοφαγικές επιλογές μπορείτε διότι θα καταλήξετε με μερικές πολύ υγιεινές αλλά και νόστιμες συνταγές, που μπορεί να σας αρέσουν το ίδιο αν όχι και περισσότερο από τις κλασσικές!
