Τι είναι ο αυτισμός;
O όρος «αυτισμός» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Leo Kanner το 1943 σε μια προσπάθεια του να περιγράψει μια σύνθετη νευροβιολογική διαταραχή. Ο Αυστριακός ψυχίατρος παρατήρησε μια ομάδα 11 αγοριών τα οποία παρόλο που δεν εμφάνιζαν σοβαρά νοητικά ελλείμματα, δεν είχαν αναπτύξει την κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Το σύνδρομο αυτό είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που αφορά την συμπεριφορά του ατόμου.
Επιδημιολογία
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες 1 στα 150 παιδιά εμφανίζει αυτή την διαταραχή. Μια νέα περίπτωση διαγιγνώσκεται κάθε 20 λεπτά. Τα αγόρια είναι 4 φορές πιο πιθανό να το παρουσιάσουν από ότι τα κορίτσια.
Αίτια αυτισμού
Τα αίτια του αυτισμού παραμένουν ακόμα άγνωστα. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ότι ίσως να υπάρχει νευρολογικό πρόβλημα που επηρεάζει κάποια τμήματα του εγκεφάλου, τα οποία σχετίζονται με την γλώσσα. Μπορεί μερικές φορές να εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες το οποίο τεκμηριώνεται και από μελέτες σε μονοζυγωτικά δίδυμα αδέρφια. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκε ότι όταν νοσεί ένας δίδυμος αδερφός, ο άλλος έχει αυξημένη πιθανότητα νόσησης σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Γενικά ο αυτισμός είναι πολυπαραγοντικός και δεν ενοχοποιείται μόνο ένα γονίδιο. Πιθανότατα να είναι απόρροια διαφόρων αιτιών.
Χαρακτηριστικά ατόμων με αυτισμό
To άτομο αυτό δυσκολεύεται στην κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων, στην βλεμματική επαφή και στην γλωσσική ανάπτυξη. Με πιο απλά λόγια ένα «αυτιστικό» άτομο συνήθως
• Δεν αναπτύσσει λόγο ή ορισμένες φορές αναπτύσσει περιορισμένο λόγο.
• Δεν είναι ικανό να διατηρήσει βλεμματική επαφή με κάποιο πρόσωπο/ αντικείμενο.
• Δεν μπορεί να αντιδράσει σε λέξεις και ήχους ή καμιά φορά μπορεί να ενοχλείται υπερβολικά από κάποια αισθητηριακά ερεθίσματα.
• Δεν ανέχεται τις αγκαλιές και δεν φαίνεται να κατανοεί τα συναισθήματα.
• Δεν γνωρίζει να παίζει με τα άλλα παιδιά.
• Παρουσιάζει αναισθησία στον πόνο.
• Δεν φαίνεται να κατανοεί τον λόγο.
• Εμφανίζει στερεότυπες κινήσεις και ίσως να εμφανίσει πιο περίεργες συμπεριφορές όπως αυτοτραυματισμός.
• Δεν αυτοεξυπηρετείται και αρνείται στις αλλαγές του περιβάλλοντός του.
• Εμφανίζει ιδιαίτερη προσκόλληση σε ασυνήθιστα αντικείμενα.
Tα πρώτα σημάδια του αυτισμού (για τους γονείς)
1. Το πρώτο σημάδι είναι το χαμόγελο του παιδιού (από τον πρώτο κιόλας μήνα).Συνήθως το βρέφος χαμογελάει σε αυτόν που το φροντίζει. Φυσικά το χαμόγελο προϋποθέτει βλεμματική επαφή και εδώ ακριβώς εντοπίζεται το πρόβλημα στα παιδιά με αυτισμό. Τα παιδιά αυτά συνήθως χαμογελούν λιγότερο από τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης κυρίως όταν βρίσκονται μόνα τους.
2. Το δεύτερο είναι το φωνητικό παιχνίδι, όταν το παιδί ξεκινάει να παίζει με τους ήχους σε ηλικία 5 μηνών.
3 Επίσης πολύ σημαντικό είναι οι γονείς να παρατηρήσουν την βλεμματική επαφή του βρέφους που κυρίως ξεκινάει 6-9 μηνών. Τα παιδιά αυτά τείνουν να αποφεύγουν να κοιτάξουν τους γονείς τους.
4. Ελέγξτε αν το παιδί σας συμμετέχει σε παιχνίδι με ήχους, δηλαδή αν ανταποκριθεί σε έναν ήχο που θα παράγεται. Τα μωρά αυτά συνήθως δεν ανταποκρίνονται σε τέτοιου τύπου εναλλαγές και ούτε σε παιχνίδια τύπου «κου κου τζα».
5. Προσπαθήστε να τραβήξετε την προσοχή του με ένα αντικείμενο ή δείτε αν ανταποκρίνεται στο όνομά του (10 μηνών). Συνήθως αγνοούν τους ανθρώπους που προσπαθούν να τους τραβήξουν το ενδιαφέρον.
6. Σε ηλικία 12 μηνών παρατηρήστε αν το παιδί σας δείχνει, χαιρετάει, ή πιάνει αντικείμενα.
7.Ένα καμπανάκι ακόμα για την διαταραχή αυτή είναι η ευαισθησία των ατόμων αυτών στην ακοή και στην αφή. Τα άτομα αυτά είναι ασυνήθιστα ευαίσθητα σε δυνατούς θορύβους μισούν τα χάδια και τις αγκαλιές και έχουν ανοχή στον πόνο.
8. Επιπλέον οι γονείς θα πρέπει να μελετήσουν την προσοχή του παιδιού. Εστιάζει περισσότερο σε αντικείμενα ή σε τμήμα ενός αντικειμένου και αγνοεί τους ανθρώπους;
9. Παρατηρήστε πιθανές επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως κίνηση του κορμού μπροστά πίσω ή γρήγορη κίνηση των χεριών πάνω κάτω ή στροβιλίσματα.
10. Σε αντίθεση με τα τυπικής ανάπτυξης παιδιά, τα παιδιά με αυτισμό αντιδρούν πολύ έντονα στις αλλαγές των συνηθειών τους.
11. Τέλος μετρήστε πόσες λέξεις έχουν στο λεξιλόγιό τους. Στους 18 μήνες πρέπει να χρησιμοποιούν 12 λέξεις και στην ηλικία των 2 ετών πρέπει να φτιάχνουν προτάσεις με 2 λέξεις.
Θεραπεία αυτισμού
Ο αυτισμός διαρκεί για ολόκληρη την ζωή και δεν θεραπεύεται, παρόλα αυτά μπορεί να αντιμετωπιστεί! Με την κατάλληλη θεραπευτική και εκπαιδευτική αντιμετώπιση υπάρχει σημαντική βελτίωση σε αυτά τα άτομα. Η πρόγνωση κυρίως εξαρτάται από το νοητικό πηλίκο του παιδιού. Συγκεκριμένα όταν έχουν IQ πάνω από 70 έχουν καλύτερη πρόγνωση.
Είναι σημαντικό να γίνει νωρίς η διάγνωση της διαταραχής αυτής, να εντοπιστούν οι μεγαλύτερες δυσκολίες του ατόμου και να ξεκινήσει μια πρώιμη παρέμβαση από μια διεπιστημονική ομάδα (λογοθεραπευτής, ψυχολόγος, εργοθεραπευτής, φυσιοθεραπευτής, ψυχίατρος, ειδικός παιδαγωγός)
Η θεραπεία έχει σαν στόχο την κοινωνικοποίηση των ατόμων αυτών, την βελτίωση της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας και την μείωση των αλλόκοτων συμπεριφορών. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι απαραίτητο τόσο για το παιδί όσο και για την οικογένεια του. Χρειάζεται ενημέρωση και συνεργασία με τα μέλη της οικογένειας ώστε να επιτευχθεί η ενσωμάτωση του ατόμου μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο.
Γράφει η : Ιωάννα Μάινου – Λογοθεραπεύτρια
e_mail: ioannamainou@gmail.com , Σκύδρα
